ابزار اندازه گیری چیست و چه کاربردهایی دارد؟
۱۴۰۴/۰۶/۱۷
8 دقیقه
ابزار اندازه گیری یکی از مهمترین تجهیزات در صنعت‌های مختلف، آزمایشگاه‌ها، کارهای مهندسی و حتی برخی از فعالیت‌های روزمره کاربرد دارد. به کمک این ابزار میتوان به طول، زاویه، فشار، وزن، دما و هر کمیت مورد نیاز دیگر دست یافت تا تمام کارها دقیق و تمیز انجام شود.
دنیای اندازه گیری بسیار گسترده است که صد‌ها ابزار با ویژگی‌های منحصر به فرد را در خود جای داده است. هر کدام از وسایل اندازه گیری دقیق مطابق با نوع ساختارشان کار می‌کنند؛ برای مثال کولیس می‌تواند قطعاتی که طولی بیشتر از 0.01 میلیمتر دارند را اندازه بگیرد و برای اجسام کوچک‌تر باید از میکرومتر استفاده کرد.
از آنجایی که وسایل اندازه گیری مهندسی، تحقیقاتی و کنترل کیفیت بسیار متنوع هستند، لازم است تا درباره آن دسته از ابزارهایی که در صنعت مربوط به خود با آنها سروکار دارید اطلاعات کسب کنید. در این مطلب، انواع ابزارهای اندازه گیری را معرفی خواهیم کرد تا با کاربرد، دقت و نحوه‌ی استفاده از آنها آشنا شوید.
مجموعه‌ای از ابزارها برای سنجش ابعاد، سرعت، فشار، طول، شدت، عرض، وزن و… مورد استفاده قرار می‌گیرند که به طور کلی ابزار اندازه گیری نامیده می‌شوند. کاربرد وسایل اندازه گیری آنقدر گسترده است که به جرات میتوان گفت در هر صنعت و کسب و کاری حداقل یک مدل ابزار اندازه گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از جمله صنایعی که ابزارهای اندازه گیری در آنها کاربرد دارند میتوان به صنعت ساختمان سازی، صنعت خودروسازی، تولید قطعات الکترونیک، صنعت پزشکی، کشاورزی، فروش انواع محصول، تولید لباس، ساخت دکوراسیون داخلی و هزاران مورد دیگر اشاره کرد.
همچنین برخی از ابزارهای صنعتی مانند دستگاه برش، ماشین تراشکاری، دستگاه فرزکاری، دستگاه تزریق پلاستیک و پرس‌های هیدرولیک به یک وسیله سنجش مجهز هستند تا اپراتور بتواند کار را با بیشترین دقت انجام دهد.
کاربرد ابزار کالیبراسیون یا همان اندازه گیری از نام آن مشخص است و نیاز به توضیح اضافه‌ای ندارد. هرگاه لازم بود که یک معیاری مورد سنجش قرار گیرد باید از ابزار مخصوص به آن استفاده کرد و در کوتاه‌ترین زمان اندازه گیری را انجام داد.
تجهیزات سنجشی مانند تراز، متر، گونیا، زاویه سنج، بادسنج و میکرومتر در صنعت‌های مختلفی از جمله آهنگری، ساخت و ساز، تولید انواع لوازم و پروژه‌های نجاری و کابینت سازی استفاده می‌شود. کاربرد ابزار اندازه گیری به صنایع محدود نمی‌شود؛ برای مثال در آزمایشگاه‌ها ترمومتر و فشارسنج را برای سنجش فضای کار به کار گرفته می‌شود، در حوزه پزشکی از فشارسنج برای اندازه گیری فشار خون و در آشپزخانه‌ها برای وزن مواد غذایی نیز استفاده می‌شود.
کمتر شغلی وجود دارد که برای پروژه‌ها و فعالیت‌های خود به وسیله سنجش نیاز پیدا نکند، بنابراین در هر صنعتی که مشغول به کار باشید واجب است با انواع ابزار برش آشنا شوید؛ زیرا تنها در این صورت است که می‌توانید وسیله‌ی مورد نیازتان را تهیه کنید.
در حقیقت، تمام صنایع برای اینکه نتیجه‌ی دقیق و تمیزی ارائه دهند به حداقل یک نمونه وسیله اندازه گیری نیاز خواهند داشت؛ برای مثال اگر قرار است یک قطعه چوبی با اره نواری برش داده شود، ابتدا باید ابعاد مورد نیاز به کمک وسایل اندازه گیری طول تعیین شود و سپس برش بخورد.
اکنون که به گستردگی کاربرد این ابزار پی بردید، بهتر است انواع آن را بشناسید و بهترین مورد را برای کسب‌وکارتان انتخاب کنید.
کولیس ابزاری با دقت 0.01 میلیمتر است که برای سنجش طول، عمق، ضخامت، قطر داخلی و خارجی استفاده می‌شود. این ابزار دارای دو فک است که در ابتدا و انتهای محل اندازه گیری قرار گرفته و میزان آن را به یکی از سه روش ساده، دیجیتالی و یا ساعتی نشان می‌دهد.
کولیس دیجیتالی، ابعاد را به طور واضح در نمایشگر نشان می‌دهد و کولیس ساعتی نیز به کمک عقربه این کار را می‌کند. استفاده از کولیس دستی و رسیدن به عدد محاسبه شده کمی پیچیده‌تر است، اما همچنان دقت بالایی دارد.
برای مثال اگر قصد خرید تیغ اره را دارید و می‌خواهید بدانید آیا این ابزار برای لوله‌های مصرفی شما مناسب است یا خیر، فقط کافیست ضخامت لوله را با کولیس اندازه بگیرید و با مشخصات تیغ مقایسه کنید. برای این کار باید ابتدا فک‌های کولیس را داخل لوله باز کنید تا به دیواره‌های آن بچسبد، سپس عدد نشان داده شده در صفحه دیجیتالی یا ساعتی که قطر داخلی را نشان می‌دهد یادداشت کنید.
پس از آن باید یک فک کولیس را داخل لوله و فک دیگر را بیرون آن قرار دهید، سپس دو فک را آنقدر به یکدیگر نزدیک کنید تا لبه‌ی لوله دقیقا مابین آنها قرار بگیرد. مجددا عددی که عقربه نمایش می‌دهد را ثبت کنید. در نهایت این ارقام را با مشخصات و ظرفیت تیغ اره مقایسه کنید.
ساعت اندیکاتور «Dial Indicator» یک ابزار دقیق برای اندازه گیری در محدوده‌های کوچک است. اغلب از این ابزار برای بررسی تابیدگی، هم راستایی و انحراف قطعات در ماشین آلات استفاده می‌شود. ساعت اندیکاتور دارای یک میله نسبتا بلند به نام پروب، یک صفحه عقربه‌ای یا دیجیتالی و بخشی برای فیکس شدن روی پایه است.
این وسیله باید روی یک پایه نگهدارنده قرار بگیرد و سپس استفاده شود. درک عملکرد ساعت اندیکاتور با چند جمله دشوار است، اما ذکر یک مثال می‌تواند نحوه استفاده از ساعت اندیکاتور را شفاف سازی کند. به عنوان مثال اگر شما با استفاده از تیغ اره دیسکی، یک پروفیل را برای ساخت چارچوب پنجره برش زدید، ابتدا باید از سلامت آن در تمام سطوح مطمئن شوید و سپس آن را مونتاژ کنید.
برای این کار باید قطعه را به کمک گیره نگهدارنده فیکس کرد، پراب ساعت را مماس با آن قرار داد و سپس قطعه را آرام چرخاند. اگر در حین چرخاندن لوله، عقربه ساعت به اندازه 2 میلیمتر بالا و پایین شود، یعنی قطر بعضی قسمت‌های لوله 2 میلیمتر کمتر یا بیشتر از بخش‌های دیگر است.
میکرومتر یکی دیگر از ابزارهای اندازه گیری کنترل کیفیت است که دقت بسیار بالایی در سنجش قطر مواد دارد. این ابزار دارای یک فک ثابت، یک فک محرک، استوانه دوار، جغجغه و ضامن نگهدارنده است.
نحوه استفاده از میکرومتر به این صورت است که باید قطعه مورد نظر را در میان دو فک قرار دهید، سپس استوانه دوار را تا جایی که فک ثابت با سطح قطعه مماس شود بچرخانید. اکنون باید جغجغه را که در انتهای استوانه دوار قرار دارد را بچرخانید تا فک متحرک کاملا به قطعه متصل شود و سپس ضامن نگهدارنده را بکشید و فک متحرک را ثابت کنید؛ اکنون می‌توانید اندازه قطر قطعه را مشاهده کنید.
زاویه سنج ابزاری برای کالیبره کردن زوایا در کارهای مهندسی، نجاری، معماری، تولید خودرو، ساختمان سازی و… است که در دو نوع ساده و دیجیتال تولید می‌شود. برخی از دستگاه‌های برش نیز به زاویه سنج مجهز هستند و به همین سبب آن را یکی از عوامل موثر در تعیین قیمت اره آتشی جوشکاری و دیگر اره‌های موجود در بازار می‌دانند؛ درواقع این ابزار قابلیت فارسی بری و برش زاویه‌دار را به دستگاه‌های برش اضافه می‌کند.
زاویه سنج ساده دارای یک نقاله و خط کش است که به یکدیگر متصل هستند و اگر اجسام را مابین آنها قرار دهید، زاویه آنها روی نقاله مشخص خواهد شد. زاویه سنج دیجیتالی از دو خط کشی که توسط یک مفصل متحرک به هم متصل شده‌اند، ساخته می‌شود. در این مدل، دستگاه زاویه بین دو خط کش را خوانده و در نمایشگر به صورت عددی نشان می‌دهد.
گونیا ابزاری است کهمی‌تواند زاویه 90 درجه را پیدا و ایجاد کند. این ابزار در نجاری، فلزکاری، ساخت سازه‌های صنعتی، تراشکاری و تولید ماشین آلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. گونیا در انواع مویی، نجاری و مرکب تولید می‌شود که هر کدام ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند.
در برخی از صنایع مانند نجاری، کابینت سازی و مبل سازی لازم است که بخش‌هایی از قطعات با زاویه 90 درجه برش داده شوند، اما برای این کا تنها خرید تیغ اره نواری چوب عمودبر کفایت نمی‌کند، بلکه باید با استفاده از گونیا به زاویه مورد نظر روی قطعه رسید و سپس با دستگاه عمودبر برش داد.
متداول‌ترین وسیله اندازه گیری، انواع متر است که متاسفانه دقت بالایی ندارد. متر می‌تواند بازه‌ی بزرگی را برای اندازه گیری در بر بگیرد و به همین سبب نسبت به میکرومتر و کولیس کاربرد بیشتری دارد.
مترها را میتوان بر اساس اندازه گیری به دو نوع ساده (نواری) و لیزری تقسیم کرد.مترهای نواری به نام متر خیاطی نیز شناخته می‌شود و همه با آن آشنا هستند. مترهای لیزری نیز به کمک بازتاب یک پرتو، اندازه گیری انجام شده و در صفحه نمایش دیجیتال نشان داده می‌شود.
درست است که ابزارهای دقیق‌تری نسبت به متر وجود دارد، اما گاهی اوقات نیاز به هزینه‌های گراف نیست و کار با همین مترهای لیزری نیز به درستی پیش می‌رود؛ به طوری که حتی در برخی از پروژه‌های سبک برشکاری، قطعات را با متر علامت گذاری کرده و سپس برش می‌دهند؛ اما در صنایع بزرگی که نیاز به دقت بالا دارند، نه تنها به خرید دستگاه اره نواری ستونی توصیه می‌شود، بله باید از ابزارهای دقیق‌تری برای اندازه گیری استفاده کنند.
ابزارهای اندازه گیری، ستون‌های اصلی دقت در هر نوع فعالیت صنعتی و مهندسی هستند. تمام این وسایل سنجش، از ابزارهای ساده مانند متر و کولیس گرفته تا وسیله‌های پیچیده‌تر مانند ساعت اندیکاتور و میکرومتر، همگی نقش مهمی را در اندازه گیری کمیت‌ها و کنترل کیفیت ایفا می‌کنند.
در این مطلب دانستید که ابزار اندازه گیری چیست و چه کاربردهایی دارد، بنابراین اکنون به اهمیت این ابزار در تمام صنایع آگاه هستید. همچنین به انواع تجهیزات اندازه گیری اعم از متر، گونیا، میکرمتر، زاویه سنج، کولیس و ساعت اندیکاتور اشاره کردیم تا بتوانید ابزاری متناسب با نیاز پروژه تهیه کنید.
دسته بندی محصولات
